Bir kad?n do?umcu gözünden do?umda gebeye destek…
De?erli fikirlerini bizlerle payla?t??? için Op. Dr. Sevgili Semra Özer’ e çok te?ekkürler…
——————–
Sa?l?k Bakanl???ndan bir yetkili* ”ebeleri do?um koçu yapaca??z” dedi, i?ler kar??t?. Muhtemelen “Ebelerin do?umda gebelere destek olma asli görevlerini yerine getirebilecekleri ko?ullar? yarataca??z” demek istedi. Sonuçta Türkiye Halk Sa?l??? Kurumu Kad?n ve Üreme Sa?l??? Daire Ba?kan?yd? kendisi ve Trabzon’da 2010’da 120 kad?n üzerinde yapt?klar? ara?t?rmaya dayanarak gebelerde korkunun giderilmesi ve do?um süresince sa?lanan deste?in sezaryen oran?n? dü?ürdü?ü gerçe?ine dayanarak bunu söylemi?ti. Bu asl?nda ebelik için çok iyi bir haber olmal?yd?. Ne de olsa ebeler y?llard?r do?umda ka??t i?i ve doktor asistanl??? gibi ebelik ile alakas? olmayan i?lerle u?ra?maktan gebeye zaman ay?ram?yor, ayr?ca performans sisteminde kendilerine yer verilmemesi yüzünden reçete yazma yetkisi bile olan ba??ms?z bir sa?l?k çal??an? statüsünü kaybettikleri için mesleklerinin tan?m?nda geçti?i ?ekliyle ebelik yapam?yorlard?. Ebeler ebelik yapamad?klar? için gebeler do?umda desteksiz kald?lar. Eskiden köyünde ebesi, annesi, kay?n validesi ve di?er sevdikleri deste?i ile do?um yapan gebe art?k fabrika band? misali çal??an do?umhanelerde, do?uma kesinlikle elveri?siz olan jinekoloji masas?nda yapayaln?z do?urmak zorunda kald?. Böyle bir do?umu normal olarak kimse istemedi?i ve bu tarz do?umlarda sorunlar çok ç?kt??? için do?um sanki kötü ve riskli bir olay gibi alg?land? ve sezaryen oranlar? f?rlad?.
Yurt d???nda (özellikle Amerika’da) do?umda deste?in önemi fark edildi?i anda bu deste?i profesyonel olarak sunan bir meslek grubu olu?tu. DOULA yani eski yunanca “kad?na hizmet eden kad?n” dendi buna. Tam kar??l??? olmad??? için Türkçe’ye çevirmek pek mümkün olmad?. Bugün Türkiye’de zaten bir avuç sertifikal? doula var, onlar da kendilerine doula denmesini istiyorlar. (Bence Türkçele?tirme kurallar?n? uygulamak ve DULA demek laz?m ki kelime türkçele?sin ve rahat kullan?ls?n) Doula daha iyi anla??ls?n diye ya?am koçu, kariyer koçu gibi yeni olu?an meslek gruplar?na benzer ?ekilde doulalara do?um koçu dendi. Ancak bu ifade doulan?n yapt??? i?e son derece ayk?r?! Doula koçluk yapmaz, talimat vermez, yönlendirmez. Destek olur sadece. Do?um ortam?n?n ve gebenin ruh halinin do?umun sa?l?kla ilerlemesi için uygun olmas?n? ve kalmas?n? sa?lar. O yüzden illaki tan?mlay?c? bir çeviri yap?lacaksa “do?umdestekçisi” denebilir. Ama do?um destekçisi dendi?inde “ebesi, annesi, kay?n validesi ve di?er sevdikleri” anla??l?r bizim kültürümüzde. Çünkü yüzy?llard?r do?umda onlar bulunur ve do?umda gebeyi destekleyenler do?um hastaneye ta??nmadan önce onlard?. Bu konuda özel e?itim görerek profesyonel olarak gebeyi do?umda destekleyen “doula” tamamen yeni bir kavram oldu?u için yeni bir isim kullanmak, herhangi bir tan?mlamadan daha uygun olacakt?r.
Bu kavramlar daha çok yeni iken ve oturmam??ken yap?lan “ebeler do?um koçu olacak” sözünü nas?l alg?lamak laz?m?
Ba?ta söyledi?im gibi iyi niyetli yorumluyorum ben ve ”Ebelerin do?umda gebelere destek olma asli görevlerini yerine getirebilecekleri ko?ullar? yarataca??z” demek istendi?ini dü?ünüyorum.
Ama ebeler böyle alg?lamad?lar! Haberin sunu? tarz? itibariyle ya ”Ebeler zaten ebelik yapm?yorlar, bari do?um koçlu?u yaps?nlar” anlad?lar, yada “do?umlara ebeler de?il do?um koçlar? bakacak” anlad?lar.
?kisi de birbirinden beter çünkü “Ebeleri do?um koçu yapmak” ebeli?i hiç bilmemek demek ve bu aç?klaman?n sa?l?k bakanl??? taraf?ndan yap?lmas? çok talihsiz. Öte yandan “Ebeler gidecek, do?um koçlar? gelecek” demek zaten teknik olarak imkans?z çünkü senede 1,250,000 do?uma yeterli say?da doula yeti?mesi kaç sene al?r bilinmez.
Öyle tuhaf bir tart??ma ki bu neresinden tutmal? o bile anla??lm?yor. Hatta bir kongrede bu konu konu?ulurken uluslararas? ebelik derne?inden yabanc? bir yetkili itiraz etti, “çeviren yanl?? çeviriyor, ben anlam?yorum” deyip durdu. ”Ebe ve doula farkl? ?eylerdir” dedi, “nas?l ebe do?um koçu olsun, nas?l do?um koçu ebelik yaps?n! çevirende sorun var”
Uluslararas? doula örgütleri genelde doula olacak ki?inin TIP DI?I olmas?n? ?art ko?uyor. Bunun gerekçesinin 2 yönü var:
1- Doulal?k t?bbi bir i? de?ildir. Doulan?n t?bbi bir sorumlulu?u ve yetkisi yoktur. Doula zaten t?p e?itimi ve tecrübesi olmayan biri olmas?, ba?ta gebe ve ailesinin doulaya yanl?? bir görev addedilmesini önler. Do?umun sa?l?kl? geçti?ini takip etme yetkisi ve sorun an?nda doktor ça??rma sorumlulu?u ebede, yolunda gitmeyen bir ?ey oldu?unda buna müdahale etme yetki ve sorumlulu?u doktordad?r.
2- Doktor ebe ve hem?ire ya i?ini yapabilir ya da doulal?k. Ben bir doktor olarak hem “NST deki ?u bulgu bir terslik belirtisi olabilir mi, öyleyse ne yapmal?” diye dü?ünüp hem de gebeyle birlikte (çok sevdi?im bir ifade oldu?u ve doulan?n i?ini iyi tasvir etti?i için böyle ifade ediyorum:) do?umistana yolculu?a ç?kamam, ç?kam?yorum. ?stanbul Do?um Akademisi’nde geçen sene Do?uma haz?rl?k e?iticisi ve doula e?itimi (DHEDE) ald?m. ?u anda kat?ld???m do?umlarda yeri geliyor doula yeri geliyor doktor oluyorum. Doulal?k aç?s?ndan i?imi yar?m yamalak yap?yorum yani. Öyle yapmasam doktorlu?umu tam yapamam. Ba?ka “hasta”lar?m var en basitinden, bir doula gibi ba??ndan sonuna tüm enerjimi bir do?uma ay?ramam.
Yani bir doktor ya da ebe i?ini yaparken tam anlam?yla DOULA OLAMAZ.
DHEDEde ö?rendi?im birçok doulal?k tekni?i do?umlarda i?e yar?yor. Bunlar?n bir k?sm?n? do?uma haz?rl?k program? s?ras?nda ya da en geç do?uma geldiklerinde gebe ve ailesinden bir ki?iye ö?retiyorum, onlar uyguluyorlar. ?mkân oldukça kendim uygulamaya çal???yorum. ?yi geliyor ama yetmiyor. Ke?ke her do?umda bir doula olsa da biz sa?l?kç?lar rahat rahat t?bbi i?imizi yapsak diyorum. Doula e?itimim sonras? rahatl?kla söyleyebilirim ki Türkiye’de do?umda destek tamamen unutulmu? durumda. Hatta birlikte çal??t???m bir ebe do?um s?ras?nda gebe ile olan ili?kimin doulal?k k?sm?n? görüp “ben hayatta bunu yapamam, benden bunu beklemeyin” diyerek do?umhaneden ayr?ld?. Çünkü gebeyi “hasta” olarak görme ve aram?za görünmez bir duvar örme, kesinlikle temas etmeme normal do?um bak?m? olmu?. Ebelik ÇKS takibi, muayenede aç?kl?k tespiti, suni sanc? serumu takma ve ço?un kordonunu do?ar do?maz kesip bebe?i ailesine teslim etmekten ibaret olmu?. Ebelerden s?k s?k duydu?um “biz zaten doulay?z”, “e?itimimize doulal?k e?itimi de dahil” sözüne hiç kat?lam?yorum. Sonuçta aynas? i?tir ki?inin lafa bak?lmaz.
Özetleyecek olursak,
Do?umda gebeye destek ?artt?r. Bunu art?k Amerikadan Trabzona herkes biliyor. Bunun herhangi bir formuna kar?? ç?kmak hekimli?e ve ebeli?e yak??m?yor.
Ebenin görevi do?umda sa?l??? korumak ise, takip etmenin yan?nda destek olmak asli görevidir. Çünkü uygun destek sa?lanm?? do?um daha sa?l?kl? oluyor.
Do?umda destek yap?l?rken yard?m alman?n kötü bir yan yoktur. Bunu gebenin bir yak?n? yapabiliyorsa do?um sürecine kat?l?m? sa?lanmal?, profesyonel destek olarak doulalardan faydalan?labilmelidir.
Ebe sadece doula de?ildir, Doula ise ebe hiç de?ildir. Bunu doulalar bile üstüne basa basa söylerken, ebeler neden mesleklerini doulalar taraf?ndan tehdit ediliyor hissediyorlar?
Ebeler fizyolojik ilerleyen do?umlara sahip ç?kacak bilgi, beceri ve sorumlulu?a sahip hale gelmedir. Ebeler doktor yard?mc?s? yada do?um hem?iresi de?ildir, doktor ve hem?ireden ayr?, alt/üst s?ralamas? d??? bir sa?l?k meslek grubudur. Yani ebelik güçlenmeli ve ba??ms?z olmal?d?r.
Op. Dr. Semra Özer
Kad?n Hastal?klar? ve Do?um Uzman?
Ke?kesiz ve Aktif Do?um E?iticisi
Kaynak: http://pozitifdogum.com/ebeler-ve-doulalar-ve-dogumda-gebeye-destek/